Ψηφιακό Αρχείο Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων
1923-1981

Μια συστηματική, πολυεπίπεδη και πολυφωνική αποτύπωση

Eβδομήντα έξι Ελληνίδες αρχιτέκτονες (αυτο)βιογραφούνται με τη δύναμη και την αμεσότητα της προσωπικής μαρτυρίας.

Μια πρωτοβουλία της Επιστημονικής Επιτροπής του Εργαστηρίου “Διαδρομές της Αρχιτεκτονικής από την εποχή του Μοντερνισμού μέχρι σήμερα στην Αττική” που οργανώνει το Τμήμα Αττικής του ΣΑΔΑΣ (το Τμήμα Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών), στο πλαίσιο των εργασιών του 5ου (2020-21) Εργαστηρίου με στόχο την ανάδειξη του έργου των γυναικών αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα. Το όλο εγχείρημα έτυχε θετικής αξιολόγησης και έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την αρωγή του οποίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη φάση του.

Με το εγχείρημα αυτό έρχεται στο φως η μέχρι σήμερα άγνωστη συμβολή των γυναικών συναδέλφων στον πολεοδομικό και περιφερειακό σχεδιασμό, στα κοινωνικά προγράμματα ανοικοδόμησης, στα δημόσια και τα ιδιωτικά κτίρια και σε πολλούς άλλους τομείς του δομημένου χώρου, αλλά και η εντεινόμενη παρουσία τους στην επιστημονική έρευνα, τη διδασκαλία, την ιστοριογραφία και τη θεωρία της αρχιτεκτονικής. Τεκμηριώνεται, με άλλα λόγια, η συμβολή των γυναικών αρχιτεκτόνων τόσο στη μεταπολεμική αρχιτεκτονική παραγωγή όσο και στην παιδεία, στον εκσυγχρονισμό της αρχιτεκτονικής σκέψης και τέλος στη συμμετοχή τους στο ελεύθερο επάγγελμα, με συνήθως αφανή αλλά καθοριστικό τρόπο.

Η επιλογή της χρονολογίας 1923 δεν είναι τυχαία, καθώς τότε αποφοίτησε η πρώτη Ελληνίδα αρχιτέκτων και πρώτη μηχανικός του ΕΜΠ. Από το 1923 έως το 1949, δηλαδή στη διάρκεια 26 χρόνων, αποφοίτησαν μόνο 26 γυναίκες αρχιτέκτονες, μέχρι και το 1955 αποφοιτούν περίπου 40, μέχρι και το 1960 αποφοιτούν 52, μέχρι και το 1965 πάνω από 170. Μετά το 1965 έρχεται η έκρηξη. Σήμερα έχουμε εκατοντάδες σπουδάστριες  στις Αρχιτεκτονικές Σχολές των Πολυτεχνείων της χώρας και των αντίστοιχων σχολών του εξωτερικού.

Στόχος του Αρχείου δεν είναι μόνο η καταγραφή του άγνωστου έργου των Ελληνίδων αρχιτεκτόνων, αλλά και η ανάδειξη της προσωπικότητάς τους, ο αγώνας τους να συνδυάσουν πολλαπλούς ρόλους ως σύζυγοι και μητέρες, ο υψηλού επιπέδου επαγγελματισμός τους και, σε αρκετές περιπτώσεις, η συμμετοχή τους στους κοινωνικούς αγώνες.

Το Αρχείο είναι δυναμικό καθώς διαρκώς θα συμπληρώνεται και θα εμπλουτίζεται. Με νέα στοιχεία στις υπάρχουσες αναρτήσεις, με καινούργιες αναρτήσεις για συναδέλφισσες που δεν έχουν ακόμα περιληφθεί και εφόσον το επιθυμούν, καθώς και με τη συμπερίληψη γυναικών αρχιτεκτόνων των νεότερων γενιών. Πρόθεση είναι το Αρχείο να παραμείνει ανοιχτό, στη διάθεση των ερευνητών, των φοιτητών Αρχιτεκτονικής, των αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα και διεθνώς, καθώς και κάθε ενδιαφερόμενου.

Το Αρχείο συγκροτήθηκε χάρη στην εθελοντική εργασία αρκετών μελών της επιστημονικής επιτροπής του Τμήματος Αττικής του ΣΑΔΑΣ. Η διαδικασία συγκρότησής του ξεκίνησε τον Μάιο του 2020 και συνεχίζεται. Η πρόσκληση για συμπερίληψη στο Αρχείο έχει σταλεί σε περισσότερες από 200 απόφοιτες της περιόδου 1923-1981 και μέχρι στιγμής έχουν ανταποκριθεί 80 γυναίκες αρχιτέκτονες, είτε οι ίδιες είτε οι απόγονοι-κληρονόμοι τους. Όπου ήταν δυνατό, τα κείμενα συνοδεύονται από φωτογραφικό υλικό του έργου τους, καθώς και από προσωπικές και οικογενειακές φωτογραφίες των βιογραφούμενων.

Για την πρόσβαση στο ψηφιακό αρχείο πατήσετε στον ακόλουθο σύνδεσμο: Ψηφιακό Αρχείο Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων 1923-1981